Chứng khoán là gì? Các loại chứng khoán nhà đầu tư cần phải biết

Trước khi học chơi chứng khoán, nhà đầu tư cần hiểu chứng khoán là gì? Đầu tư chứng khoán là gì? và phân biệt các loại chứng khoán phổ biến hiện nay.

Mục lục

I/ Chứng khoán là gì?

Chứng khoán là một loại tài sản tài chính được phát hành bởi các công ty, tổ chức hoặc chính phủ nhằm huy động vốn từ thị trường. Chứng khoán có thể dưới dạng cổ phiếu, trái phiếu hoặc các công cụ tài chính khác, đại diện cho quyền sở hữu, khoản nợ, hoặc quyền lợi khác đối với một tổ chức phát hành.

Khi bạn mua chứng khoán, bạn trở thành cổ đông (nếu là cổ phiếu) hoặc chủ nợ (nếu là trái phiếu) và có quyền nhận lợi nhuận từ kết quả kinh doanh của tổ chức, ví dụ như cổ tức hoặc lãi suất.

II/ Đầu tư chứng khoán là gì? Chơi chứng khoán là gì?

Khái niệm đầu tư chứng khoán:

Đầu tư chứng khoán là việc nhà đầu tư sử dụng vốn của mình để mua chứng khoán, trở thành chủ sở hữu (nếu mua cổ phiếu) hoặc chủ nợ (nếu mua trái phiếu) của một doanh nghiệp hoặc tổ chức. Đây là một hình thức đầu tư phổ biến và linh hoạt, giúp huy động vốn cho các doanh nghiệp đồng thời mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư từ sự tăng giá của chứng khoán hoặc từ cổ tức, lãi suất.

Có hai hình thức đầu tư chứng khoán:

Đầu tư dài hạn: Bạn mua chứng khoán và giữ lâu dài, hy vọng rằng giá trị sẽ tăng theo thời gian. Phương pháp này thường áp dụng cho cổ phiếu của các công ty có tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ.
Đầu tư ngắn hạn: Khác với đầu tư dài hạn, giao dịch ngắn hạn tập trung vào việc mua và bán chứng khoán trong thời gian ngắn để kiếm lời từ sự biến động giá. Phương pháp này thường yêu cầu kiến thức và kinh nghiệm cao hơn.

Khái niệm chơi chứng khoán:

“Chơi chứng khoán” và “đầu tư chứng khoán” thường được sử dụng thay thế nhau trong ngôn ngữ hàng ngày, nhưng thực tế có sự khác biệt về cách tiếp cận và tư duy giữa hai khái niệm này.

Chơi chứng khoán: Thường ám chỉ việc tham gia vào thị trường chứng khoán với tư duy ngắn hạn, mang tính chất đầu cơ. Người “chơi” chứng khoán thường tìm kiếm cơ hội kiếm lời nhanh chóng từ sự biến động giá trong thời gian ngắn. Điều này có thể bao gồm mua và bán liên tục để tận dụng các đợt tăng giảm giá bất ngờ, không quá chú trọng vào giá trị nội tại của doanh nghiệp. Những người này thường dựa vào sự may mắn hoặc các xu hướng thị trường ngắn hạn, và hành động của họ có tính chất rủi ro cao hơn.
Đầu tư chứng khoán: Là một hoạt động mang tính chất chiến lược và dài hạn hơn. Nhà đầu tư chứng khoán tìm kiếm lợi nhuận từ việc nắm giữ cổ phiếu của các doanh nghiệp có tiềm năng phát triển trong dài hạn hoặc từ các khoản thu nhập ổn định như cổ tức. Đầu tư chứng khoán thường yêu cầu nhà đầu tư phải có kiến thức, phân tích kỹ lưỡng về doanh nghiệp, thị trường và có kế hoạch cụ thể, bao gồm việc quản lý rủi ro.

II/ Có nên đầu tư chứng khoán hay không?

Nhiều người có nhu cầu tìm kiếm hình thức đầu tư sinh lời thường hay thắc mắc rằng “có nên đầu tư chứng khoán hay không?”. Thực tế thì chứng khoán là một lĩnh vực đầu tư hấp dẫn đối với nhiều người vì khả năng mang lại lợi nhuận cao hơn so với các hình thức đầu tư truyền thống như gửi tiết kiệm. Tuy nhiên, việc đầu tư chứng khoán cũng đi kèm với rủi ro, đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức, kỹ năng và chiến lược rõ ràng.

Cũng giống như bất cứ hình thức đầu tư khác hiện nay, bản thân đầu tư chứng khoán cũng chứa đựng những mặt tiềm năng và rủi ro của nó. Tùy vào nhu cầu của mỗi nhà đầu tư để mà quyết định “có nên đầu tư chứng khoán hay không” dựa trên phân tích cụ thể 2 mặt lợi ích và rủi ro trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán ngay bên dưới:

Đầu tư chứng khoán có những mặt tích cực như:

Khả năng sinh lời cao: Đầu tư vào cổ phiếu của các công ty tăng trưởng có thể mang lại lợi nhuận lớn từ cả sự tăng giá cổ phiếu và cổ tức chia sẻ. Nếu chọn đúng cổ phiếu, bạn có thể nhân tài sản của mình đáng kể trong thời gian dài.
Tính thanh khoản: Chứng khoán có tính thanh khoản cao, nghĩa là bạn có thể mua bán dễ dàng trên thị trường. Điều này giúp bạn linh hoạt trong việc quản lý dòng tiền và tài sản của mình.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Thị trường chứng khoán cung cấp nhiều loại tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, quỹ ETF… giúp nhà đầu tư có thể đa dạng hóa danh mục, giảm rủi ro.
Dễ dàng tiếp cận các thông tin tài chính: Thị trường chứng khoán là nơi công khai và minh bạch thông tin, nhà đầu tư có thể tiếp cận các báo cáo tài chính, dữ liệu thị trường để đưa ra quyết định đầu tư.

Có nên đầu tư vào chứng khoán hay không?

Tuy nhiên đầu tư chứng khoán cũng mang lại những rủi ro đáng kể như:

Biến động giá: Giá cổ phiếu có thể tăng hoặc giảm mạnh, đặc biệt trong các giai đoạn thị trường biến động. Điều này có thể khiến nhà đầu tư thua lỗ nếu không quản lý rủi ro tốt.
Rủi ro doanh nghiệp: Một công ty có thể gặp khó khăn tài chính hoặc phá sản, khiến giá cổ phiếu sụt giảm mạnh, ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhà đầu tư.
Giá trị chứng khoán dễ bị ảnh hưởng bởi các nhân tố bên ngoài: Giá chứng khoán thường bị ảnh hưởng bởi tâm lý thị trường và các yếu tố bên ngoài như chính sách kinh tế, biến động chính trị. Điều này khiến việc dự đoán giá trở nên khó khăn.

>>> Xem thêm bài viết: Top 10 sàn giao dịch chứng khoán tại Việt Nam

III/ Thị trường chứng khoán là gì? Các loại chứng khoán trên thị trường hiện nay

Thị trường chứng khoán:

Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra hoạt động mua bán, trao đổi các loại chứng khoán giữa các nhà đầu tư. Thị trường chứng khoán có hai phần chính:

Thị trường sơ cấp: Là nơi các công ty, tổ chức phát hành chứng khoán lần đầu để huy động vốn.

Thị trường thứ cấp: Là nơi nhà đầu tư mua bán, trao đổi chứng khoán đã phát hành trên thị trường sơ cấp. Đây là thị trường giao dịch phổ biến nhất, nơi giá chứng khoán biến động liên tục.

Muốn đầu tư chứng khoán, bạn cần nắm rõ các loại chứng khoán phổ biến nhất trên thị trường Việt Nam hiện nay, cũng như ưu/ nhược điểm của mỗi loại.

Kể tên các loại chứng khoán trên thị trường hiện nay:

Phân biệt các loại chứng khoán trên thị trường là điều rất quan trọng vì mỗi loại chứng khoán có đặc điểm riêng, mang lại cơ hội và rủi ro khác nhau cho nhà đầu tư. Khi biết rõ sự khác biệt giữa các loại chứng khoán, bạn có thể phân bổ vốn đầu tư một cách thông minh, giảm thiểu rủi ro thông qua đa dạng hóa danh mục đầu tư. Điều này giúp bảo vệ tài sản của bạn trước những biến động không mong muốn.

Các loại chứng khoán trên thị trường hiện nay được phân ra các loại sau: Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh, chứng quyền, trái phiếu chuyển đổi, chứng chỉ tiền gửi, quỹ ETF, chứng khoán hợp đồng chênh lệch.

Trong 9 loại chứng khoán được liệt kê, có những loại được sử dụng phổ biến và có loại đã ít hoặc không còn được sử dụng nhiều trên thị trường hiện nay. Bài viết này sẽ đi vào giới thiệu 5 loại chứng khoán được nhà đầu tư quan tâm và sử dụng rộng rãi trong những năm gần đây:

2.1 Cổ phiếu (Stock): Đây là loại chứng khoán phổ biến và được giao dịch nhiều nhất trên thị trường. Cổ phiếu cho phép nhà đầu tư sở hữu một phần của doanh nghiệp, hưởng lợi từ việc tăng giá cổ phiếu và cổ tức.

Cổ phiếu phổ thông (Common Stock): Người nắm giữ cổ phiếu này có quyền sở hữu một phần của doanh nghiệp và có quyền biểu quyết trong các quyết định quan trọng của công ty. Họ cũng được nhận cổ tức khi công ty có lãi.

Cổ phiếu ưu đãi (Preferred Stock): Người nắm giữ cổ phiếu này thường không có quyền biểu quyết, nhưng được ưu tiên nhận cổ tức trước cổ đông phổ thông và được ưu tiên hoàn vốn nếu công ty phá sản. Cả cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi đều rất phổ biến, đặc biệt là cổ phiếu phổ thông.

2.2 Trái phiếu (Bond): Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ, trong đó nhà đầu tư cho doanh nghiệp hoặc chính phủ vay tiền và nhận lại lợi tức (lãi suất) theo kỳ hạn nhất định. Các loại trái phiếu phổ biến gồm:

Trái phiếu chính phủ: Do nhà nước phát hành, độ an toàn cao, lãi suất thấp.

Trái phiếu doanh nghiệp: Do các công ty phát hành, lãi suất cao hơn trái phiếu chính phủ nhưng rủi ro cao hơn.

Trái phiếu ngân hàng: Được phát hành bởi các ngân hàng thương mại. trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp, là một công cụ đầu tư phổ biến. Trái phiếu chính phủ thường được sử dụng bởi những nhà đầu tư tìm kiếm sự an toàn, trong khi trái phiếu doanh nghiệp được ưa chuộng bởi những người muốn lãi suất cao hơn.

2.3 Quỹ ETF: là quỹ đầu tư mô phỏng theo chỉ số hoặc danh mục tài sản nhất định (như chỉ số chứng khoán, hàng hóa, trái phiếu). Quỹ ETF đang ngày càng phổ biến do khả năng đa dạng hóa danh mục đầu tư với chi phí thấp và dễ dàng giao dịch trên sàn chứng khoán như cổ phiếu.

2.4 Chứng chỉ quỹ: Chứng chỉ quỹ là một loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu một phần trong quỹ đầu tư. Người nắm giữ chứng chỉ quỹ không tham gia trực tiếp vào quản lý đầu tư mà ủy thác cho các chuyên gia quản lý quỹ thực hiện. Quỹ có thể đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu hoặc các loại tài sản khác. Loại hình này thu hút các nhà đầu tư cá nhân không có nhiều kinh nghiệm hoặc thời gian theo dõi thị trường.

2.5 Chứng khoán phái sinh: Đây là các công cụ tài chính có giá trị phụ thuộc vào giá trị của tài sản cơ sở (cổ phiếu, hàng hóa, tiền tệ). Chứng khoán phái sinh giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro hoặc kiếm lời từ sự biến động của giá tài sản cơ sở. Các loại chứng khoán phái sinh bao gồm: Hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn và hợp đồng kỳ hạn.

Bạn muốn biết thêm thông tin về khái niệm chứng khoán là gì cũng như các đặc điểm nổi bật của chứng khoán trước khi quyết định có đầu tư hay không. Hy vọng rằng với những thông tin cụ thể mà công ty Livetrade đưa ra trong bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn các vấn đề mà bạn vẫn thắc mắc trước nay. Nắm vững kiến thức về chứng khoán sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư chính xác hơn, hiểu rõ mức độ rủi ro, cũng như cách tối ưu hóa lợi nhuận dựa trên mục tiêu tài chính cá nhân. Bạn có thể bắt đầu tìm hiểu về các loại chứng khoán, quyền lợi và nghĩa vụ đi kèm để có cái nhìn tổng thể trước khi tham gia thị trường.